Όλες οι συμβουλές για το μωράκι σας (A to Z) ...

Της Ελένης Καραγιάννη

Αισθάνεστε ότι φύγατε από το μαιευτήριο ξεχνώντας να πάρετε μαζί σας το… εγχειρίδιο οδηγιών για το πώς να φροντίσετε το μωρό σας; Μην ανησυχείτε. Αρκεί να δώσετε προσοχή σε μερικά σημαντικά ζητήματα, και σε λίγες εβδομάδες θα νιώθετε ήδη «βετεράνος» ως μητέρα.

Πώς να το κρατήσω 

Aν δεν έχει τύχει να έχετε εμπειρία από άλλο βρέφος στο στενό περιβάλλον σας, είναι πολύ πιθανό να φοβάστε ακόμα και να πάρετε αγκαλιά το μωρό σας! Μοιάζει πράγματι τόσο εύθραυστο, που εύκολα νομίζει κανείς ότι μπορεί να το ταλαιπωρήσει ή να το πονέσει. Οι βασικοί κανόνες που πρέπει να έχετε στο μυαλό σας είναι οι εξής:

• Πλύνετε καλά τα χέρια σας. Τα βρέφος έχει ακόμη πολύ ανώριμο ανοσοποιητικό σύστημα και γι’ αυτό είναι πολύ επιρρεπές στις λοιμώξεις. Βεβαιωθείτε ότι όλοι όσοι ασχολούνται μαζί του πλένουν πάντα τα χέρια τους πριν το ακουμπήσουν.
• Μην ξεχνάτε ότι ο λαιμός του είναι πολύ αδύναμος για να στηρίζει το κεφαλάκι του. Γι’ αυτό, με το ένα χέρι υποστηρίζετε πάντα το κεφάλι του, όταν το σηκώνετε και το ξαπλώνετε, και κρατήστε το απαλά όταν το έχετε στην αγκαλιά σας.
• Κρατάτε πάντα σταθερά το παιδί στα χέρια σας και μην προσπαθήσετε πριν συμπληρώσει την ηλικία των πέντε μηνών να το καθίσετε στα πόδια σας.
• Ποτέ μην ταρακουνάτε το μωρό, θέλοντας π.χ. να παίξετε μαζί του, να το ξυπνήσετε ή λόγω του εκνευρισμού σας. Το τράνταγμα είναι πιθανό να επιφέρει τραυματισμό στον εγκέφαλό του, που ενδέχεται να αποβεί μοιραίος. Αν πρέπει οπωσδήποτε για κάποιο λόγο να το ξυπνήσετε, μην το κουνάτε, αλλά γαργαλίστε απαλά τα πόδια του ή φυσήξτε ελαφρά στα μάγουλά του.

Το τάισμα 

Στην αρχή, όλη η διαδικασία μπορεί να σας φαίνεται βουνό. Από το πότε πρέπει να φάει μέχρι το πότε έχει χορτάσει, καθετί που αφορά το τάισμα του μωρού αγχώνει πολύ τις νέες μητέρες - κυρίως επειδή η τροφή έχει να κάνει με την επιβίωση και τη σωστή ανάπτυξή του. Το μυστικό της επιτυχίας είναι να είστε ευέλικτη και να ακολουθείτε τις επιθυμίες του. Όσο μικρό κι αν σας φαίνεται, το μωρό σας είναι εξοπλισμένο με ό,τι χρειάζεται για να σας ενημερώσει πότε και πόσο θέλει να φάει. Αν ζητάει να τραφεί πολύ συχνά, δοκιμάστε να το αφήνετε περισσότερη ώρα σε κάθε στήθος ή να του δίνετε μεγαλύτερη ποσότητα γάλακτος σε κάθε γεύμα. Θα πρέπει, επίσης, να γνωρίζετε ότι τα μωρά περνούν περιόδους όπου οι ρυθμοί ανάπτυξής τους γίνονται πολύ γρήγοροι. Σε αυτές τις περιόδους, χρειάζονται και ζητούν περισσότερη τροφή.

Το ρέψιμο 

Τα μωρά που πίνουν γάλα με μπιμπερό, καταπίνουν περισσότερο αέρα μαζί με την τροφή τους, και γι’ αυτό καλό είναι να βάζετε το μωρό σας να ρευτεί κάπου στα μισά του ταΐσματος και να επαναλαμβάνετε τη διαδικασία στο τέλος. Αν το μωρό βγάζει συχνά γουλίτσες κατά τη διάρκεια του ταΐσματος, θα πρέπει να το βάζετε να ρευτεί πιο συχνά. Αντίθετα, τα μωρά που θηλάζουν, ενδέχεται και να μη βγάλουν αέρα σε κάθε τάισμα. Είναι φυσιολογικό μαζί με τον αέρα το μωρό να βγάζει και λίγο γάλα, αν όμως οι ποσότητες τροφής που βγάζει είναι μεγάλες, θα πρέπει να συμβουλευτείτε τον παιδίατρο. Για να βοηθήσετε το μωρό να ρευτεί, τοποθετήστε το πάνω στον ώμο σας σε όρθια θέση ή μπρούμυτα πάνω στα πόδια σας. Τρίψτε ή χτυπήστε ελαφρά την πλάτη του, μέχρι να ακούσετε τον αέρα να βγαίνει από το στόμα του. Αν δεν ρευτεί, μετά από μερικά λεπτά, αλλάξτε του θέση και προσπαθήστε ξανά. Επαναλάβετε τη διαδικασία μετά από κάθε γεύμα, και στη συνέχεια κρατήστε το για λίγα λεπτά σε όρθια θέση για να αποφύγετε να βγάλει γάλα.

Η αλλαγή της πάνας 

Ένας τρόπος να ελέγξετε αν το μωρό σας παίρνει αρκετή ποσότητα τροφής είναι να μετράτε πόσες πάνες «βρέχει» την ημέρα. Αν είναι τουλάχιστον έξι, τότε θα πρέπει να είστε ήσυχες ότι πίνει όλο το γάλα που χρειάζεται για να μεγαλώσει. Σε ό,τι αφορά τη λειτουργία του εντέρου του, τα πρώτα κακάκια του μωρού είναι μια πηχτή ουσία σε σκούρο πράσινο-μαύρο χρώμα, που ονομάζεται «μηκώνιο». Μετά από μερικές μέρες, η ουσία αυτή αντικαθίσταται από τα κόπρανα, η μορφή των οποίων ποικίλλει, ανάλογα με το αν το μωρό θηλάζει ή όχι, αλλά και από άλλους παράγοντες. Το ίδιο ισχύει και για τη συχνότητα των κενώσεων, οι οποίες μπορεί να προκύπτουν σε κάποια βρέφη μετά από κάθε γεύμα, και σε άλλα μία φορά την ημέρα - ή και πιο αραιά. Ο μόνος «απόλυτος» οδηγός για τις λειτουργίες του είναι το ίδιο το μωρό σας. Αν δείχνει ευχαριστημένο και ήρεμο, το πιθανότερο είναι πως νιώθει μια χαρά. Η δυσκοιλιότητα είναι αρκετά σπάνιο φαινόμενο στα νεογνά. Αν, ωστόσο, θεωρείτε ότι η συχνότητα των κενώσεών του είναι πολύ αραιή, σε καμία περίπτωση μην του χορηγήσετε οτιδήποτε για να ενεργηθεί πριν συμβουλευτείτε τον παιδίατρό του.

Για να αλλάξετε την πάνα: 

• Συγκεντρώστε σε ένα ζεστό χώρο χωρίς ρεύματα όλα όσα θα χρειαστείτε, όπως αλλαξιέρα, βαμβάκι και χλιαρό νερό ή μωρομάντιλα, πετσέτα, κρέμα για τα συγκάματα και καθαρές πάνες.
• Ξαπλώστε το μωρό ανάσκελα πάνω στην αλλαξιέρα.
• Ξεντύστε το από τη μέση και κάτω, αφαιρώντας το παντελονάκι του ή, αν φοράει φορμάκι, ξεκουμπώνοντας τις κόπιτσες και ανεβάζοντάς του το προς τα πάνω για να μη λερωθεί. Αφήστε τα υπόλοιπα ρούχα του για να νιώθει ζεστό, αφού όμως πρώτα ελέγξετε αν είναι καθαρά και στεγνά.
• Για να απομακρύνετε τη λερωμένη πάνα, ξεκολλήστε τις πλαϊνές ταινίες, κατεβάστε προς τα κάτω το μπροστινό μέρος της πάνας, και στη συνέχεια ξανακολλήστε τις ταινίες στα πλαϊνά του κάτω μέρους, για να μην κολλήσουν πάνω στο δέρμα του καθώς βγάζετε την πάνα.
• Με μια καθαρή γωνία της πάνας, καθαρίστε όσα περισσότερα μπορείτε από τα υπολείμματα από ακαθαρσίες που έχουν μείνει στον ποπό του μωρού. Στη συνέχεια, διπλώστε τη για να μη λερωθείτε και πετάξτε την.
• Κρατώντας με το ένα χέρι σας τα πόδια του μωρού ανοιχτά, καθαρίστε καλά όλη την περιοχή με βρεγμένο βαμβάκι ή μωρομάντιλο. Χρησιμοποιήστε καινούργιο καθαρό βαμβάκι ή μωρομάντιλο για κάθε σκούπισμα, και μην ξεχνάτε να σκουπίζετε με κατεύθυνση από μπροστά προς τα πίσω.
• Σκουπίστε με μια πετσέτα και απλώστε μικρή ποσότητα κρέμας για τα συγκάματα στον ποπό και τις πτυχώσεις των ποδιών.Με το ένα χέρι ανασηκώστε ελαφρά τα πόδια του και «γλιστρήστε» το πίσω μέρος της καθαρής πάνας (αυτό όπου βρίσκονται οι ταινίες) από κάτω. Αφήστε τα πόδια του και φέρτε το επάνω μέρος της πάνας όσο πιο ψηλά προς την κοιλιά μπορείτε, ώστε να εφαρμόσει καλά. Κολλήστε σφιχτά τα πλαϊνά με τις ταινίες και -αν ο ομφάλιος λώρος δεν έχει πέσει ακόμα- διπλώστε περίπου δύο εκατοστά από το μπροστινό μέρος της πάνας προς τα κάτω.

Η περιποίηση του ομφαλίου λώρου 

Όταν βγείτε από το μαιευτήριο, το πιο πιθανό είναι ότι το κομμάτι του ομφαλίου λώρου μετά το σημείο όπου έχει δεθεί δεν έχει αποκοπεί ακόμα και είναι πιασμένο με ένα πλαστικό κλιπ. Θα μείνει εκεί μέχρι να ξεραθεί αρκετά ώστε να πέσει. Μέχρι τότε, το μόνο που έχετε να κάνετε εσείς είναι να καθαρίζετε απαλά τον αφαλό του με οινόπνευμα σε κάθε αλλαγή πάνας. Απλά βρέχετε ένα κομμάτι αποστειρωμένης γάζας ή λίγο βαμβάκι με οινόπνευμα, ανασηκώνετε ελαφρά τον αφαλό και καθαρίζετε τη βάση του. Μην ανησυχείτε ότι μπορεί να πονέσετε το μωρό, γιατί δεν νιώθει τίποτα στο συγκεκριμένο σημείο. Στην πλειοψηφία των βρεφών, ο αφαλός πέφτει μέσα σε διάστημα από 10 ημέρες έως 3 εβδομάδες μετά τη γέννα. Μέχρι τότε, δεν θα πρέπει να κάνετε μπάνιο στο μπανάκι και να διπλώνετε προς τα έξω το επάνω τμήμα της πάνας, ώστε ο λώρος να αερίζεται. Μην ξεχνάτε να πλένετε καλά τα χέρια σας πριν και μετά την περιποίηση του αφαλού και την αλλαγή της πάνας.

Το μπάνιο του 

Μέχρι να πέσει ο αφαλός του (1 έως 4 εβδομάδες μετά τον τοκετό), θα πρέπει να καθαρίζετε το μωρό με σφουγγάρι, χωρίς να το βάζετε μέσα στο νερό. Τον πρώτο χρόνο της ζωής, δύο-τρεις φορές την εβδομάδα είναι αρκετές για το μπάνιο του. Αν το πλένετε πιο συχνά, μπορεί το δέρμα του να χάσει τη φυσική υγρασία του.

Τι θα χρειαστείτε: 

• Ένα μαλακό, καθαρό πανάκι.
• Απαλό βρεφικό αφρόλουτρο και σαμπουάν χωρίς άρωμα.
• Μια μαλακή βρεφική βούρτσα.
• Καθαρή πετσέτα.
• Βρεφικό μπανάκι με 7-8 εκατοστά χλιαρό νερό.
• Καθαρή πάνα, κρέμα για τα συγκάματα, ρούχα.

Για το μπάνιο με πανάκι ή σφουγγάρι: Επιλέξτε μια επίπεδη επιφάνεια σε ένα ζεστό δωμάτιο, όπως π.χ. η αλλαξιέρα, ένα τραπέζι ή και το πάτωμα. Ξαπλώστε το μωρό ανάσκελα πάνω σε μια καθαρή πετσέτα και καθαρίστε πρώτα το πρόσωπό του με ένα πανάκι ή σφουγγάρι βρεγμένο με καθαρό χλιαρό νερό. Σκουπίστε με αποστειρωμένη γάζα βρεγμένη με φυσιολογικό ορό το ένα μάτι του, ξεκινώντας από την εσωτερική γωνία προς την εξωτερική. Με άλλη γάζα, καθαρίστε το άλλο μάτι. Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας μια σταγόνα βρεφικού σαμπουάν, κάντε αφρό και πλύνετε το κεφαλάκι του. Ξεπλύνετέ το σκουπίζοντας με το βρεγμένο πανάκι, το οποίο θα ξεβγάζετε κάθε τόσο σε καθαρό νερό. Για να πλύνετε το σώμα του, βγάλτε του τα ρούχα, και με ένα σφουγγάρι όπου θα έχετε ρίξει λίγο αφρόλουτρο καθαρίστε το κορμί του, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στα σημεία όπου δημιουργούνται πτυχώσεις, όπως στις μασχάλες και στα γεννητικά όργανα και εκεί όπου μπορεί να έχουν κυλήσει υπολείμματα τροφής, όπως πίσω από τα αυτιά και το λαιμό. Ξεβγάλτε σκουπίζοντας με υγρό πανί, στεγνώστε το με καθαρή πετσέτα κάνωντας απαλές κινήσεις. Τέλος, βάλτε του καθαρή πάνα και ντύστε το.

Για το μπάνιο στο νερό: Η πρώτη του επαφή με το νερό πρέπει να είναι σύντομη και να γίνει με μεγάλη προσοχή. Αν δείχνει να δυσανασχετεί, μπορείτε να συνεχίσετε να το πλένετε με το πανάκι και να προσπαθήσετε ξανά στο μπάνιο μετά από μία-δύο εβδομάδες. Φροντίστε το δωμάτιο να είναι ζεστό, όπως και το νερό που δεν πρέπει να ξεπερνά σε ύψος τα 7-8 εκατοστά. Προσοχή: Θα πρέπει να έχετε ρίξει το νερό στο μπανάκι από πριν και να μην αφήσετε τη βρύση να τρέχει όταν το μωρό είναι μέσα. Η θερμοκρασία του νερού πρέπει να είναι στους 38ο-39ο και ποτέ μεγαλύτερη από 40ο βαθμούς - προμηθευτείτε ένα ειδικό θερμόμετρο ή ελέγξτε τη με το εσωτερικό του αγκώνα ή του καρπού σας (όχι με την παλάμη, γιατί έχει μικρότερη ευαισθησία). Με το ένα σας χέρι στηρίξτε το κεφαλάκι του, και με το άλλο ακουμπήστε το απαλά στο νερό έτσι, ώστε πρώτα να μπουν τα ποδαράκια και μετά το υπόλοιπο σώμα. Με λίγες σταγόνες βρεφικού σαμπουάν καθαρίστε το κεφαλάκι του, και ξεβγάλτε το ρίχνοντας ζεστό νερό από ένα δοχείο, φροντίζοντας να καλύπτετε το μέτωπό του με το χέρι σας, ώστε το νερό να κυλάει προς τα πλάγια και να μην πάει στα μάτια του. Στη συνέχεια, πλύνετε το υπόλοιπο σώμα του και ξεβγάλτε το. Κατά τη διάρκεια του μπάνιου, φροντίστε κάθε τόσο να ρίχνετε ζεστό νερό στο κορμί του, για να μην κρυώνει. Μόλις το μπάνιο του ολοκληρωθεί, τυλίξτε το σε μια πετσέτα, προσέχοντας το κεφαλάκι του να είναι καλυμμένο (ιδανικές για μωρά είναι οι πετσέτες με κουκούλα). Προσοχή: Ποτέ μην αφήνετε το μωρό χωρίς επίβλεψη, ούτε για δευτερόλεπτα. Αν χρειαστεί να απομακρυνθείτε, τυλίξτε το σε μια πετσέτα και πάρτε το μαζί σας.

Τα βασικά του ύπνου 

Το νεογέννητό σας θα κοιμάται περίπου 16 ώρες την ημέρα, όχι όμως συνεχόμενα αλλά σε περιόδους των 2-4 ωρών με διαλείμματα. Για να φτάσει να κοιμάται χωρίς να ξυπνήσει όλη τη νύχτα (δηλαδή περίπου 6-8 συνεχόμενες ώρες), θα πρέπει να περιμένετε μέχρι να γίνει τουλάχιστον 3 μηνών. Είναι σημαντικό να μην το βάζετε για ύπνο μπρούμυτα, αλλά ανάσκελα ή στο πλάι, φροντίζοντας να αλλάζετε το πλευρό στο οποίο κοιμάται ή τη θέση του κεφαλιού του σε κάθε ύπνο, για να μη δημιουργηθεί επίπεδο σημείο στη μία πλευρά. Το δωμάτιο όπου κοιμάται το μωρό πρέπει να είναι δροσερό - όχι ζεστό. Η ιδανική θερμοκρασία είναι ανάμεσα στους 18 με 21 βαθμούς Κελσίου, αλλά μπορείτε να διαπιστώσετε αν κρυώνει ή αν ζεσταίνεται ελέγχοντας αν τα πόδια και τα χέρια του είναι παγωμένα ή αν, αντίθετα, έχει ιδρώσει πίσω από το λαιμό. Αποφύγετε τις κουβέρτες, τα παπλώματα και τα βαριά σκεπάσματα κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής του, γιατί μπορεί να γλιστρήσουν στη διάρκεια του ύπνου και να του καλύψουν το πρόσωπο - προτιμήστε τους υπνόσακους. Τέλος, απομακρύνετε από την κούνια του όλα τα λούτρινα παιχνίδια, μαξιλάρια και κάθε άλλο αντικείμενο, γιατί μπορεί να είναι επικίνδυνα για την ασφάλειά του.

Αντιμετωπίζοντας τους κολικούς 

Όλα τα μωρά κλαίνε, και αυτό μετά από μερικές μέρες παύει να προκαλεί έκπληξη ή ανησυχία στη μαμά. Αν, όμως, το κλάμα του γίνει επίμονο και διαπιστώσετε ότι δεν είναι εύκολο να το καθησυχάσετε, παρόλο που είναι καθαρό και ταϊσμένο, τότε ίσως πρόκειται για κολικούς. Παρατηρώντας το θα διαπιστώσετε ότι το μωρό σας δίνει μερικά ακόμα «σινιάλα» ότι υποφέρει από κολικούς, όπως να διπλώνει τα ποδαράκια του προς την κοιλιά, να σφίγγει τις γροθιές του, να αφήνει αέρια, να τεντώνει σαν τόξο την πλάτη του κ.ά. Συνήθως, οι κολικοί εμφανίζονται στα βρέφη ηλικίας από 2 έως 12 εβδομάδων, και οι εξάρσεις του πόνου διαρκούν περίπου 2-4 ώρες την ημέρα. Η αιτία που τους προκαλεί δεν είναι γνωστή με βεβαιότητα. Για να το ανακουφίσετε, δοκιμάστε να χαϊδεύετε την κοιλιά του, ώστε να του μεταδώσετε θερμότητα, κρατήστε τα ποδαράκια του λυγισμένα προς την κοιλιά, για να βγει αέρας από το έντερό του, κάντε του ένα ζεστό μπάνιο το βράδυ, για να χαλαρώσει, ή ξαπλώστε και ακουμπήστε το μπρούμυτα πάνω στο στήθος σας. Οι χτύποι της καρδιάς σας θα το καθησυχάσουν και θα το βοηθήσουν να ηρεμήσει.

Πότε θα πρέπει να δει ο παιδίατρος το μωρό μετά το μαιευτήριο; 

Οι περισσότεροι γιατροί συνιστούν ένα πρώτο τσεκάπ από τον ειδικό που θα αναλάβει να παρακολουθεί την υγεία και την ανάπτυξη του παιδιού μέσα στις δύο πρώτες εβδομάδες μετά τη γέννηση. Αν πρόκειται για το πρώτο παιδί της οικογένειας, το ραντεβού μπορεί να κλειστεί για τις πρώτες μέρες της επιστροφής στο σπίτι, αφού είναι βέβαιο ότι οι νέοι γονείς θα έχουν πολλές απορίες να λύσουν. Στη συνέχεια, από την ηλικία των 2 μηνών, ο γιατρός θα βλέπει το μωρό τουλάχιστον μία φορά το μήνα, για να ελέγχει την κατάστασή του και να κάνει το προγραμματισμένο εμβόλιο.

Με τη συνεργασία του Κωνσταντίνου Τσουμάκα (Παιδίατρος - Αναπληρωτής Καθηγητής Παιδιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών).

kids.in.gr