Γιατί ο Ερντογάν δεν θέλει πόλεμο με την Ελλάδα

Γράφει ο Σταύρος Λυγερός 

Μπορεί στην περίπτωση των δύο συλληφθέντων Ελλήνων στρατιωτικών η Άγκυρα να κάνει διπλωματικό καψώνι στην Αθήνα, αλλά αυτές τις ημέρες υποχρεώθηκε να βάλει την ουρά στα σκέλια στο μέτωπο της κυπριακής ΑΟΖ. Το γεωτρύπανο της ΕΝΙ ήταν εύκολος στόχος και προσφερόταν για μία εύκολη επιτυχία. Όπως είχαμε εγκαίρως προβλέψει από αυτές εδώ τις στήλες, όμως, ο Ερντογάν θα σκόνταφτε στην ExxonMobil.

Πράγματι, όταν οι Τούρκοι απείλησαν ότι θα παρεμπόδιζαν τις προκαταρκτικές έρευνες του αμερικανικού πετρελαϊκού κολοσσού, η Ουάσιγκτον έστειλε στην περιοχή σκάφη του 6ου Στόλου και μία σαφή προειδοποίηση, η οποία έφερε άμεσο αποτέλεσμα. Το αμερικανικό ναυτικό βρέθηκε στην περιοχή, λόγω προγραμματισμένης άσκησης με το Ισραήλ, αλλά το μήνυμα ήταν σαφές και δεν αποκλείεται ο προγραμματισμός να είχε γίνει ακριβώς για να σταλεί το μήνυμα στην Άγκυρα.

Ανεξαρτήτως, πάντως, της εξέλιξης αυτής στην κυπριακή ΑΟΖ, τα πρόσφατα γεγονότα και στον Έβρο και στα Ίμια και η εμπρηστική ρητορική του ίδιου πλέον του Ερντογάν επαναφέρουν εκ των πραγμάτων το χρόνιο και κρίσιμο ερώτημα του τρόπου που η Ελλάδα πρέπει να αντιμετωπίσει την τουρκική επεκτατική πίεση. Και μάλιστα σε μία τόσο δύσκολη περίοδο, λόγω της οξύτατης και παρατεταμένης οικονομικής κρίσης, η οποία έχει -μεταξύ των άλλων- ως συνέπεια και την ολοένα και μεγαλύτερη επιδείνωση στο επίπεδο των εξοπλισμών.

Τρεις αιτίες

Μέχρι πρότινος, η Τουρκία πρόβαλε τις μονομερείς επεκτατικές διεκδικήσεις της και συντηρούσε το κλίμα έντασης και στο Αιγαίο και στη Θράκη, αλλά απέφευγε τις επικίνδυνες έμπρακτες προκλήσεις. Η πρώτη αιτία είναι το γεγονός ότι ο Ερντογάν έχει απλώσει πολύ τραχανά στα ανατολικά του. Έχει ανοικτό στρατιωτικό μέτωπο στη Συρία με τους Κούρδους.

Η δεύτερη αιτία είναι ότι το αμερικανοτουρκικό ρήγμα δεν γεφυρώνεται, γεγονός που εκ των πραγμάτων συνιστά μειονέκτημα για την Άγκυρα, ενισχύοντας κατ’ αντιδιαστολή τη θέση της Αθήνας στο πολιτικό-διπλωματικό επίπεδο. Το κλίμα για τη νεοοθωμανική Τουρκία είναι πιο αρνητικό παρά ποτέ και στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Αν και στην Ουάσιγκτον θέλουν να εξαντλήσουν κάθε περιθώριο για να μην χάσουν την Τουρκία, τα περιθώρια είναι πλέον περιορισμένα.

Είναι ενδεικτικό ότι πληθαίνουν καθημερινά οι φωνές στο αμερικανικό κατεστημένο εξωτερικής πολιτικής για την ανάγκη ριζικής αναθεώρησης των σχέσεων με την Άγκυρα. Εξαιρετικά βαρύ για την Τουρκία είναι και το κλίμα στο ΝΑΤΟ. Η τουρκική πλευρά συνεχώς προβάλει προσκόμματα, προκαλώντας δυσαρέσκειες. Προς το παρόν όλοι την ανέχονται, αλλά είναι σαφές πως σ’ όλη αυτή την κατάσταση υπάρχει ημερομηνία λήξεως: ή η Δύση θα τα βρει με κάποιον τρόπο με τον Ερντογάν ή αργά ή γρήγορα θα επέλθει η ρήξη.

Η τρίτη αιτία ήταν το γεγονός ότι ο Ερντογάν έχει ανοικτό εσωτερικό μέτωπο και κυρίως ότι ακόμα δεν εμπιστεύεται τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, οι οποίες είναι σε μεγάλο βαθμό αποδυναμωμένες και με πεσμένο ηθικό, λόγω των εκτεταμένων εκκαθαρίσεων και του εμφυλιοπολεμικού κλίματος. Φοβάται μήπως σε περίπτωση σύρραξης με την Ελλάδα οι στρατηγοί θα αποκτήσουν μεγάλη αυτονομία κινήσεων, την οποία ενδεχομένως να εκμεταλλευθούν για να τον ανατρέψουν.

Η ελληνοτουρκική σύρραξη εκτός ατζέντας

Για όλους αυτούς τους λόγους, το σενάριο πρόκλησης ελληνοτουρκικής σύρραξης δεν φαινόταν να είναι στην ατζέντα του Τούρκου προέδρου. Οι νεοοθωμανοί χρησιμοποιούσαν την απειλή χρήσης στρατιωτικής βίας ως πολιτικό όπλο, όπως και οι κεμαλιστές προκάτοχοί τους. Το πραξικόπημα του 2016, ωστόσο, ήταν σημείο καμπής για τον Ερντογάν. Το άνοιγμά του προς τον Πούτιν προσέλαβε διαστάσεις, σε βαθμό που να έχει πλέον πέσει στην αγκαλιά του.

Η στρατηγική θεώρηση του Τούρκου προέδρου αποτυπώνεται με καθαρότητα σ’ αυτό που είπε στο Υπουργικό του Συμβούλιο. Αφού υπογράμμισε πως η περιοχή ρευστοποιείται γεωπολιτικά, λόγω και της ανάδυσης του κουρδικού παράγοντας, πρόσθεσε ότι η Τουρκία αυτή την περίοδο ή θα κερδίσει ή θα χάσει εδάφη, καταλήγοντας με τη διαβεβαίωση πως ο ίδιος θα αγωνισθεί για να συμβεί το πρώτο.

Μπορεί κάποιοι να θεωρούν πως πρόκειται για ρητορεία χωρίς αντίκρισμα. Δεν είναι, όμως, έτσι. Οι νεοοθωμανοί είναι πεπεισμένοι πως έχουμε εισέλθει σε περίοδο παρόξυνσης των γεωπολιτικών ανταγωνισμών, που συχνά προσλαμβάνουν και τη μορφή ένοπλων συγκρούσεων. Αυτός είναι ο λόγος που έχουν εισβάλει στη βόρειο Συρία, αυτός είναι ο λόγος που προβαίνουν σε πειρατικές ενέργειες στην κυπριακή ΑΟΖ, αυτός είναι ο λόγος που κλιμακώνουν την επιθετικότητά τους στο Αιγαίο και στη Θράκη.

Η Ελλάδα μπορεί να μην βρίσκεται στη “ζώνη του πολέμου”, αλλά εφάπτεται σ’ αυτήν. Μέσω της τουρκικής επιθετικότητας δέχεται ισχυρές πιέσεις, οι οποίες το επόμενο διάστημα πιθανότατα θα κλιμακωθούν. Η καταχρηστική έκδοση αλλεπάλληλων NAVTEX για τη δέσμευση μεγάλων περιοχών είναι ένας τρόπος να υπογραμμισθεί η τουρκική ναυτική παρουσία, αλλά και η αποφασιστικότητα να χρησιμοποιήσει στρατιωτική βία.

Ούτως εχόντων των πραγμάτων, η Ελλάδα έχει κάθε λόγο να αποφύγει προς το παρόν κινήσεις που μπορεί να την εμπλέξουν σε θερμό επεισόδιο. Έχει κάθε λόγο να περιμένει “να κάτσει η μπίλια” στις ταραγμένες αμερικανοτουρκικές σχέσεις, ώστε να είναι σαφές το περιβάλλον, μέσα στο οποίο θα είναι υποχρεωμένη να ανασχέσει την έμπρακτη και κλιμακούμενη τουρκική επεκτατική πίεση.

slpress.gr