Αλήθειες και ψέματα για τη μετάβαση σε εθνικό νόμισμα

---

Ο Δημήτρης Καρούσος είναι οικονομολόγος και αναλυτής, μέλος του Εθνικού Συντονιστικού Συμβουλίου του Ενιαίου Παλλαϊκού Μετώπου (Ε.ΠΑ.Μ.) με καταξιωμένη καριέρα σε fund του εξωτερικού. Μίλησε πρόσφατα στην ραδιοφωνική εκπομπή «Διάλογος», μεταξύ άλλων, για την πρόσφατη συμφωνία της Ελληνικής κυβέρνησης με την τρόικα, για τις σημαντικές διαφορές ανάμεσα στο παράλληλο/διπλό νόμισμα και στο εθνικό νόμισμα, και για τα βήματα που θα μπορούσε να ακολουθήσει η Ελλάδα για να επιτύχει μια ομαλή έξοδο από την Ευρωζώνη.

Μιχάλης Νευραδάκης: Ας ξεκινήσουμε με την πρόσφατη συμφωνία της Ελληνικής κυβέρνησης με τους Ευρωπαίους. Η κυβέρνηση έκανε ένα μεγάλο σόου δημοσίων σχέσεων, προβάλλοντας την συμφωνία ως μια που δεν θα φέρει ούτε ένα ευρώ νέας λιτότητας, εξαιτίας των λεγόμενων “αντισταθμιστικών” μέτρων. Εδώ τίθεται ένα ερώτημα, αν το άθροισμα των νέων μέτρων είναι μηδέν, τότε γιατί συμφωνήθηκαν; Και σαν συνέχεια αυτής της ερώτησης, τι πραγματικά προβλέπει η νέα συμφωνία;

Δημήτρης Καρούσος: Και το όσκαρ σκηνοθεσίας πηγαίνει στους επικοινωνιολόγους της κυβέρνησης αφού το νέο τους δόγμα «1+1=0» είναι μακράν ότι πιο ευφάνταστο έχουμε ακούσει. Μάλιστα κυρίες και κύριοι, με το «1+1=0» ο Διδάκτωρ Τσίπρας ξαναγράφει τα μαθηματικά. Θέλουν να πουν δηλαδή ότι για κάθε ένα ευρώ μέτρων θα υπάρχει ένα ευρώ ελάφρυνση, κάτι που είναι τελείως ψέμα ειδάλλως δεν θα χρειαζόντουσαν τα μέτρα.

Είναι ψέμα όμως γιατί, πρώτον, η τρόικα δεν συζητά και δεν δέχεται να μπουν καν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων οι μειώσεις στον ΕΝΦΙΑ και στον ΦΠΑ.

Δεύτερον, η τρόικα δέχεται μόνο αντί για φοροελαφρύνσεις να υπάρξει «αναπτυξιακό πακέτο Γιούνκερ», δηλαδή το περίφημο ΕΣΠΑ που ούτως ή αλλιώς δικαιούμαστε. Άρα πως ο χαμηλόμισθος που θα πληρώσει φόρους αφού θα χάσει το «αφορολόγητο», και ο συνταξιούχος που θα νιώσει νέες μειώσεις στη σύνταξη του, θα αναπληρώσουν τις απώλειες από το ΕΣΠΑ;

Τρίτον, όποια «αντίμετρα» συμφωνηθούν θα αρχίζουν να εφαρμόζονται αφού θα έχουμε εφαρμόσει με απόλυτη επιτυχία τις νέες περικοπές σε μισθούς και συντάξεις ,δηλαδή το νέο πακέτο λιτότητας ύψους 3,6 δις ευρώ.

ΜΝ: Η νέα συμφωνία προβλέπει, από ότι ακούγεται, πρωτογενές πλεόνασμα της τάξεως τουλάχιστον του 3,5% του ΑΕΠ το 2019, ενώ ακούγεται πως το πρωτογενές πλεόνασμα για το Ιανουάριο που μόλις πέρασε ξεπέρασε τους στόχους. Το πρωτογενές πλεόνασμα όμως, είναι κάτι καλό και θεμιτό για μια οικονομία που βρίσκεται στην κατάσταση της Ελλάδας;

ΔΚ: Εδώ θα πρέπει να πούμε ότι καμιά οικονομία που βρέθηκε σε ανάλογη θέση με αυτή της Ελλάδος δεν βγήκε από την κρίση εφαρμόζοντας αυστηρή λιτότητα και κυνηγώντας ταυτόχρονα «πλεονάσματα».

Οι οικονομολόγοι Barry Eichengreen και Ugo Panizza αφού εξέτασαν 235 χώρες κατέληξαν ότι υπήρξαν μόνο 36 περιπτώσεις κρατών με μέσο όρο (5 ετών) πρωτογενούς πλεονάσματος τουλάχιστον 3% του ΑΕΠ (το 15% των περιπτώσεων του δείγματος), κατέληξαν επίσης ότι υπήρξαν μόνο 17 περιπτώσεις κρατών με μέσο όρο (8 ετών) πρωτογενούς πλεονάσματος τουλάχιστον 3% του ΑΕΠ (το 9% των περιπτώσεων του δείγματος), 12 περιπτώσεις κρατών με μέσο όρο (10 ετών) πρωτογενούς πλεονάσματος τουλάχιστον 3% του ΑΕΠ (το 11% των περιπτώσεωντου δείγματος) και η Γερμανία δεν άνηκε ποτέ σε κάποια από αυτές τις κατηγορίες!

Άρα μας ζητούν να πετύχουμε το αδύνατο και κάτι που ακόμα και η ισχυρή Γερμανία δεν έχει πετύχει ποτέ! Επιπλέον, οιBarry Eichengreen και Ugo Panizza τονίζουν ότι υπερβολικά σφιχτές δημοσιονομικές πολιτικές, δηλαδή λιτότητα η οποία θα οδηγήσει στην επίτευξη υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων μπορεί τελικά να οδηγήσει σε ύφεση και σε πολιτική και κοινωνική αναταραχή και συνεπώς τέτοιες πολιτικές μπορούν να έχουν το αντίθετο από το προσδοκώμενο αποτέλεσμα.

ΜΝ: Παρά τη νέα συμφωνία πιστεύετε ότι ο κίνδυνος για το λεγόμενο Grexit τύπου Σοίμπλε έχει ξεπεραστεί; Μιλάμε βέβαια για ένα λεγόμενο Grexit που ουσιαστικά θα σήμαινε την εισαγωγή παράλληλου ή διπλού νομίσματος. Έχετε χαρακτηρίσει αυτό το ενδεχόμενο η επόμενη παγίδα για την χώρα μας. Τι θα σήμαινε ηεισαγωγή παράλληλου ή διπλού νομίσματος;

ΔΚ: Κάθε άλλο! Όχι μόνο δεν έχει ξεπεραστεί ο κίνδυνος αλλά πιστεύω ότι το σχέδιο θα εξελιχτεί ως εξής: αφού η κυβέρνηση κλείσει την αξιολόγηση με συμφωνία για νέα μέτρα ύψους 3,2 έως 3,6 δις ευρώ, η τρόικα θα σπάσει την δόση σε υπό-δόσεις και αφού τελειώσουν οι Γερμανικές εκλογές τότε θα επέλθει «κρίση» (φυσικά συμφωνημένη από πριν) στις σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και δανειστών και τότε το σχέδιο Σόιμπλε, δηλαδή το Grexit με την εισαγωγή διπλού νομίσματος, θα μπει σε εφαρμογή.

Κάτι τέτοιο θα επιταχύνει την εσωτερική υποτίμηση και θα σημάνει την άμεση φτωχοποίηση του Ελληνικού λαού. Θα υπάρχει λοιπόν ένα νόμισμα που θα χρησιμοποιούμε για τις εσωτερικές μας συναλλαγές, δηλαδή για να πληρώνονται μισθοί συντάξεις κλπ., και όσα ευρώ υπάρχουν ή θα εισέρχονται στη χώρα θα πηγαίνουν για την αποπληρωμή του χρέους που θα συνεχίσει να αποτιμάται σε ευρώ.

Το εσωτερικό νόμισμα θα υποτιμάται συνεχώς έναντι του ευρώ, εφόσον κανείς δεν θα το θέλει και ακόμα, παραδείγματος χάριν, όταν ο μπακάλης, ο φούρναρης κλπ. θα το δέχεται ως μέσο πληρωμής, θα το ανταλλάσει πολύ χαμηλότερα έναντι της επίσημης ισοτιμίας του. Έτσι λοιπόν η μαύρη αγορά για ευρώ θα γνωρίσει ήμερες δόξας και η καταστροφή θα είναι ολοκληρωτική. Η εισαγωγή μιας υποσχετικής, ενός IOU, που κοινώς αποκαλείται «σκριπ» όχι μόνο θα είναι ολοκληρωτική καταστροφή για την χώρα, αλλά θα σημάνει κυρίως και το «κάψιμο» της υπόθεσης εθνικού νομίσματος.

ΜΝ: Κάτι βέβαια που σπάνια συζητείται από τους αναλυτές, τους δημοσιογράφους, και τα μέσα ενημέρωσης είναι η διαφορά ανάμεσα στο παράλληλο ή διπλό νόμισμα, και σε ένα εθνικό νόμισμα. Ποιες είναι οι διαφορές;

ΔΚ: Οι διαφορές είναι οι εξής:

Εξ ορισμού «διπλό νόμισμα» σημαίνει άλλο νόμισμα στο εσωτερικό της χώρας, που θα είναι εξ ορισμού πληθωριστικό,και άλλο νόμισμα στο εξωτερικό.

Αντιθέτως, «εθνικό νόμισμα» σημαίνει ένα νόμισμα που θα το εκδίδει μια εθνικοποιημένη Τράπεζα της Ελλάδος που θα ανήκει εξ ολοκλήρου στο κράτος και που δεν θα δανείζει στο κράτος το νόμισμα που θα τυπώνει. Επομένως, το νόμισμα θα αποτελεί αξιόγραφο και όχι χρεόγραφο

Εθνικό Νόμισμα σημαίνει ότι το ίδιο το κράτος τυπώνει το νόμισμα του και δεν το δανείζεται από καμιά κεντρική τράπεζα.

ΜΝ: Εξηγήστε για εμάς και για τους ακροατές μας πως θα μπορούσε να γίνει μια ομαλή μετάβαση από το ευρώ σε ένα πραγματικά εθνικό νόμισμα, και πως μπορούν να αποφευχθούν οι διάφοροι κίνδυνοι για τους οποίους ακούμε συνέχεια, δηλαδή άγρια υποτίμηση του νέου νομίσματος, μεγάλη αύξηση του πληθωρισμού, έλλειψη εισαγωγών και άλλα;
ΔΚ: Το κόμμα που συμμετέχω, δηλαδή το Ε.ΠΑ.Μ. (Ενιαίο Παλλαϊκό Μέτωπο) έχει περιγράψει με σαφήνεια τα 15 απαραίτητα βήματα προκειμένου να γίνει ομαλά η μετάβαση στο εθνικό μας νόμισμα.

Η διαδικασία είναι ενιαία, αδιαίρετη και δεν μπορούν κάποια βήματα να γίνουν και κάποια να παραληφθούν, γιατί αυτό ενέχει τεράστιους κινδύνους για το όλο εγχείρημα.

Μεταξύ άλλων, τα βήματα συμπεριλαμβάνουν:

1. Η καταγγελία του χρέους και η οριστική παύση αποπληρωμής του.
2. Ακύρωση όλου του μνημονιακού θεσμικού πλαισίου που άλλαξε το νομικοπολιτικό καθεστώς της χώρας και επέβαλε την κατοχή.
3. Η αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωζώνη.
4. Η καθιέρωση εθνικού κρατικού νομίσματος.
5. Η εθνικοποίηση της Τράπεζας της Ελλάδας.
6. Η επιβολή ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων προς το εξωτερικό.
7. Η εκκαθάριση σε καθεστώς λειτουργίας των «συστημικών» τραπεζών.
8. Η εξασφάλιση της ομαλότητας των συναλλαγών στη μεταβατική περίοδο.
9. Η εξασφάλιση της επάρκειας των αγαθών.
10. Η προστασία και ο έλεγχος της αγοράς και των τιμών των προϊόντων.
11. Η άμεση αποκατάσταση των εισοδημάτων.
12. Η «σεισάχθεια» των εσωτερικών χρεών των νοικοκυριών και των μικρομεσαίων.

ΜΝ: Η παραμονή της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1981 και στην Ευρωζώνη από το 2002, πως έχει επηρεάσει την εθνική μας παραγωγή και βιομηχανία; Υπάρχει περίπτωση ανάκαμψης της παραγωγής και της βιομηχανίας εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ευρωζώνης;

ΔΚ: Καμιά περίπτωση ανάκαμψης της παραγωγής και της βιομηχανίας εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ευρωζώνης δεν υπάρχει ιδιαίτερα όταν εφαρμόζονται άγριες πολιτικές λιτότητας όπως τα μνημόνια.

Πως θα ανακάμψει η βιομηχανία μας όταν οι φόροι και οι ασφαλιστικές εισφορές φτάνουν και ξεπερνούν το 60% των εσόδων μιας εταιρείας; Πως θα ανακάμψει η εθνική μας οικονομία όταν η «βαριά βιομηχανία» μας, δηλαδή ο Ελληνικός τουρισμός, βαρύνεται με τον υψηλότερο ΦΠΑ στη Μεσόγειο; Πως θα ανακάμψει η εθνική μας οικονομία όταν υπάρχει τέτοια γραφειοκρατία και μια συνεχής πολιτική αστάθεια;

Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι η ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας να υποχωρήσει φέτος στην 86η θέση παγκοσμίως, και παρά τα μέτρα, τα μνημόνια, την ανάπτυξη που θα έρθει και γενικότερα την διαρκή «προσαρμογή» και τις «μεταρρυθμίσεις», να μας έχουν ξεπεράσει χώρες όπως η Ναμίμπια, το Τατζικιστάν, η Αλβανία, και η Γουατεμάλα.

ΜΝ: Έχετε μιλήσει για το ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών αλλά και για το συναλλαγματικό απόθεμα της χώρας. Αυτά τα στοιχεία τι μας δείχνουν και τι θα σήμαιναν όσον αφορά μια ενδεχόμενη έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη και επιστροφή σε εθνικό νόμισμα;

ΔΚ: Δεν πρόκειται να έχουμε ελλείψεις εισαγόμενων αγαθών και αυτό γιατί το ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών μετά από τόσα χρόνια ύφεσης αλλά και εξαιτίας της εσωτερικής υποτίμησης είναι επιτέλους σχεδόν ισοσκελισμένο. Αυτό με πολύ απλά λόγια σημαίνει ότι το κράτος μας από τις εξαγωγές αγαθών που κάνει, από τον τουρισμό και τη ναυτιλία εισπράττει όλο εκείνο το απαραίτητο συνάλλαγμα για να πληρώνει όλες τις εισαγωγές που πραγματοποιεί σήμερα. Άρα απολύτως καμιά έλλειψη αγαθών δεν θα υπάρξει.

Επιπλέον, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία στους χρηματοπιστωτικούς λογαριασμούς της Τραπέζης της Ελλάδος (3ο τρίμηνο 2016) η ΤτΕ διαθέτει νόμισμα-καταθέσεις αξίας σχεδόν 31,5 δισ. ευρώ.

Ταυτόχρονα οι τράπεζες διαθέτουν χαρτοφυλάκιο μακροπρόθεσμων ομολόγων εξωτερικού αξίας 55,7 δισ. ευρώ. Το άθροισμά τους ανέρχεται σε άνω των 87 δις ευρώ, το οποίο θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως συναλλαγματικό απόθεμα αμέσως μόλις φύγουμε από το ευρώ. Άρα μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε ότι καμιά έλλειψη αγαθών δεν θα υπάρξει και μπορούμε να είμαστε αυτάρκεις για αρκετά χρόνια.

ΜΝ: Υπάρχει βέβαια και το θέμα του δημόσιου χρέους. Αυτό το χρέος είναι βιώσιμο, καταρχήν; Ποια λύση προτείνετε εσείς για το χρέος και τι προβλέπει το διεθνές δίκαιο αλλά και το νομικό προηγούμενο και δεδικασμένο σε παγκόσμια βάση, για περιπτώσεις όπως της Ελλάδας;

ΔΚ: Το Ελληνικό χρέος είναι μη βιώσιμο χρέος. Εσκεμμένα μας άφησαν να πιστεύουμε ότι «μη βιώσιμο» είναι το χρέος που είναι πολύ δύσκολο να ξεπληρωθεί, αλλά κάποια στιγμή έστω και με πολύ ή με πάρα πολύ δύσκολα μέτρα θα πληρωθεί. Αυτό είναι μέγα λάθος και μέγα ψέμα!

Μας άφησαν να το πιστεύουμε γιατί πρώτα από όλα πρέπει να έχουμε την ελπίδα ότι κάποτε θα μπορέσουμε να το ξεπληρώσουμε, και έχοντας αυτή την ελπίδα να δεχόμαστε όλα τα μέτρα.

Μη βιώσιμο είναι το χρέος που ό,τι και να κάνουμε δεν πρόκειται να ξεπληρωθεί ποτέ, όσα μέτρα και να βάλεις δεν πρόκειται να μειωθεί ποτέ, παρά μόνο θα αυξάνεται καθώς περνούν τα χρόνια. Αυτό ακριβώς συμβαίνει έτσι μπήκαμε στο μνημόνιο με χρέος 122% του ΑΕΠ, μετά έφτασε στο 129% του ΑΕΠ, μετά έφτασε στο 148% του ΑΕΠ, μετά έφτασε στο 170% του ΑΕΠ, μετά έφτασε στο 177% του ΑΕΠ, και θα πάει στο 188% και το 200% του ΑΕΠ αν συνεχίσουμε έτσι!

Υπάρχει λοιπόν το ενδεχόμενο διαγραφής του χρέους ως προϊόν διαφθοράς, δόλου, και ειδεχθούς απάτης. Η δε δανειακή σύμβαση του Μαΐου του 2010, η οποία ούτε καν κυρώθηκε από το Ελληνικό Κοινοβούλιο, υπήρξε προϊόν εξαπάτησης και εκβιασμού, βασιζόμενοι στα άρθρα 48-52 της Σύμβασης της Βιέννης του ΟΗΕ, αναφορικά με το Δίκαιο των Συνθηκών. Να σημειώσω εδώ ότι τα άρθρα αυτά προβλέπουν την ακύρωση μιας συνθήκης, εφ’ όσον χρησιμοποιήθηκε δόλος, υπήρξε σφάλμα ή απειλή. Η Ελλάδα, με ρηματική διακοίνωση προς τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ μέσω του Γενικού του Γραμματέα, μπορεί να ανακοινώσει προς τη διεθνή κοινότητα ότι καταγγέλλει μονομερώς το παράνομο χρέος.

Επίσης, σύμφωνα με την Έκθεση του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ που δημοσιεύτηκε στις07/03/2014 στην ιστοσελίδα του, επικρίνει με τον πιο περιγραφικό τρόπο την Ελληνική κυβέρνηση για την μεθοδική καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των ατομικών, πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος στην ανάπτυξη και την πρόοδο.

ΜΝ: Στην προηγούμενη συνέντευξη μας, στις αρχές του 2016, είχατε μιλήσει για την τότε ανακεφαλαιοποίηση των Ελληνικών τραπεζών, που μόλις είχε ολοκληρωθεί. Ο Ελληνικός τραπεζικός κλάδος σε τι κατάσταση βρίσκεται σήμερα; Οδεύουμε εκ νέου σε νέα ανακεφαλαιοποίηση και τι θα σήμαινε αυτό;

ΔΚ: Βρίσκεται θα έλεγα και σε χειρότερη κατάσταση, αν λάβουμε υπόψη μας κάτι που πολύ εύκολα ξεχνάνε να μας πούνε τα ΜΜΕ και οι αναλυτές: ότι ο αναβαλλόμενος φόρος συνιστά 40% των εποπτικών ιδίων κεφαλαίων της Alpha Bank, 71% τη Εθνικής Τράπεζας, 75% της Eurobank, και 58% της Τράπεζας Πειραιώς. Αυτό από μόνο του σημαίνει καινούργια ανακεφαλαιοποίηση

Εξίσου αρνητικό για να μην πω τραγικό είναι το γεγονός ότι από την αρχή του χρόνου προστέθηκαν στο σύστημα περίπου 1,5 με 1,7 δισ. ευρώ νέα «κόκκινα» δάνεια που ανήκουν σε όλες τις κατηγορίες δανείων δηλαδή στεγαστικά, καταναλωτικά και επιχειρηματικά δάνεια, από τα οποία το 80% ήταν σε ρύθμιση.

Επίσης, 2,7 εκατομμύρια δάνεια, συνολικού ποσού 98,5 δισ. ευρώ, αποτελούν μια βραδυφλεγή βόμβα εφόσον βρίσκονται σε καθυστέρηση πάνω από 3 μήνες. Την ίδια στιγμή, οι καταθέσεις των νοικοκυριών έχουν πέσει κάτω από τα 100 δισ. ευρώ για πρώτη φορά μετά το 2003!

Πιστεύω λοιπόν ότι πολύ σύντομα θα έχουμε μια νέα ανακεφαλαιοποίηση, ύψους 7 έως 10 δις

ΜΝ: Ποιες είναι οι επιδώσεις της Βρετανικής οικονομίας από το δημοψήφισμα υπέρ του Brexit το περασμένο καλοκαίρι μέχρι σήμερα, και τι πιστεύετε ότι θα σήμαινε η ολοκλήρωση της διαδικασίας εξόδου της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, για την οικονομία της; Πιστεύετε ότι θα επιβεβαιωθούν οι φόβοι που ακούγονται για δυσμενείς επιπτώσεις για την Βρετανία, ή πιστεύετε ότι θα δούμε το αντίθετο, δηλαδή θετικές επιδόσεις και ανάπτυξη της Βρετανικής οικονομίας;

ΔΚ: Βέβαια αν και ασφαλώς είναι νωρίς να εξετάσουμε κάτι τέτοιο, μπορούμε να πούμε όμως ότι αντίθετα με τις «Κασσάνδρες» που έβλεπαν ολοκληρωτική καταστροφή για την Μεγάλη Βρετανία, βλέπουμε ότι η οικονομία της σημείωσε ανάπτυξη κατά 0,6% στο τελευταίο τρίμηνο του 2016 που ήταν πιο δυνατή του αναμενόμενου. Μάλιστα, η κεντρική τράπεζα της Αγγλίας αναθεώρησε προς το καλύτερο για ακόμα μια φορά τις προβλέψεις της υπολογίζοντας τον ρυθμό ανάπτυξης της βρετανικής οικονομίας για το 2017 στο 2% αντί για 1,4% του ΑΕΠ, που ήταν η προηγούμενη πρόβλεψη του Νοεμβρίου.

Αυτό οφείλεται κυρίως στην αύξηση της καταναλωτικής δαπάνης, παρά τον τρόμο που προσπάθησαν κάποιοι να επιβάλλουν ως προς την ψήφο για το Brexit.

Επίσης είναι σημαντικό να τονίσουμε τόσο την μείωση του δημοσίου ελλείμματος κατά 0,4 δισ. λίρες, όσο και την αύξηση των μέσων εβδομαδιαίων αποδοχών των εργαζομένων κατά 2,8% σε σχέση φυσικά με την προηγούμενη χρονιά.

ΜΝ: Ο νέος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, ο Ντόναλντ Τραμπ, φαίνεται πως έχει πάρει θέση υπέρ τουBrexit αλλά και κατά της Ευρωζώνης, δείχνοντας σαφή προτίμηση στην ανάπτυξη διμερών εμπορικών σχέσεων με τα Ευρωπαϊκά κράτη. Σε εθνικό επίπεδο, ο Τραμπ έχει μιλήσει για τον επαναπατρισμό μεγάλων εταιρειών, βιομηχανιών, και θέσεων εργασίας. Πως αξιολογείτε την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης Τραμπ μέχρι στιγμής και εφόσον τηρηθούν αυτές οι πολιτικές που έχει προαναγγείλει, τι θα σήμαιναν για την Ευρωπαϊκή και παγκόσμια οικονομία;

ΔΚ: Η «εσωστρέφεια» στις ΗΠΑ θα ενθαρρύνει σιγά-σιγά τον επαναπατρισμό των δολαρίων. Έτσι λοιπόν α) χώρες οι οποίες αποτιμούν ή έχουν μεγάλο ποσοστό του χρέους τους σε δολάρια, όπως για παράδειγμα η Τουρκία, που το χρέος της σε ποσοστό 65% του ΑΕΠ της βρίσκεται σε δολάρια, και β) χώρες αναπτυσσόμενες που όμως οι μεγάλες τους ιδιωτικές και πιθανόν δημόσιες επιχειρήσεις τους έχουν δάνεια σε δολάριο θα έχουν πρόβλημα από την ανατίμηση και την ισχυροποίηση του δολαρίου στις διεθνείς αγορές.

Στα παραπάνω θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας τόσο τον διαφαινόμενο εμπορικό πόλεμο μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών, όσο και την ενεργειακή αυτονόμηση των ΗΠΑ, ιδιαίτερα από τις χώρες του ΟΠΕΚ. Αυτό σημαίνει αντικατάσταση εισαγωγών περίπου τριών εκατομμυρίων βαρελιών ημερησίως οπότε εύκολα καταλαβαίνουμε ότι Σαουδική Αραβία και Βενεζουέλα θα πληγούν περισσότερο.

Συνέντευξη του Μιχάλη Νευραδάκη

freepen.gr