Νούμερα που σοκάρουν για τα δάνεια των νοικοκυριών

---

• Αποκαλυπτικά στοιχεία για το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων των νοικοκυριών.
• Τα χρέη ρεκόρ και οι αρνητικές αποταμιεύσεις.
• Ψαλιδίστηκαν τα εισοδήματα από εξαρτημένη εργασία.

Η πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη των κυριών Κων/νας Μάνου και Ευαγγελίας Παπαπέτρου («Οικονομική συμπεριφορά νοικοκυριών στην Ελλάδα: Πρόσφατες εξελίξεις και προοπτικές) που δημοσιεύτηκε στο Οικονομικό Δελτίο της Τραπέζης της Ελλάδος, δίνει.. -μεταξύ πολλών άλλων- και σημαντικά στοιχεία για τις μεγάλες δυσκολίες που θα προκύψουν στη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων των νοικοκυριών.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή:

Σύμφωνα με την μελέτη (βλέπε παρατιθέμενο πίνακα), οι συνολικές υποχρεώσεις των νοικοκυριών (τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, 1ο τρίμηνο 2016) αντιστοιχούν στο 101,8% του διαθέσιμου εισοδήματός τους (υπολογίζεται στα 116,5 δισ. ευρώ).

Με άλλα λόγια, αν τα νοικοκυριά ήταν χώρα θα μπορούσαμε «χονδροειδώς» να πούμε ότι το χρέος της αντιστοιχεί περίπου στο 100% του ΑΕΠ της.

Επειδή όμως ένα πολύ σημαντικό ποσοστό των νοικοκυριών δεν είναι δανεισμένο και δεν έχει άλλες ληξιπρόθεσμες οφειλές, τότε ο σχετικός δείκτης για τα υπόλοιπα νοικοκυριά αυξάνεται κατακόρυφα. Αν πχ υποθέσουμε πως το 50% δεν έχει οφειλές, τότε ο μέσος δείκτης χρέους για τα υπόλοιπα νοικοκυριά σκαρφαλώνει στο 200% του διαθέσιμου εισοδήματός του!

Και επειδή επίσης, συνήθως τα νοικοκυριά που οφείλουν έχουν εισοδήματα μικρότερα από το μέσο όρο (βλέπε άνεργα-υποαπασχολούμενα, ή και χαμηλόμισθα μέλη), τότε ο μέσος αυτός δείκτης μπορεί να φτάνει ή και να ξεπερνάει το 300%...

Είναι λοιπόν προφανές πως μεγάλος αριθμός νοικοκυριών έχει σήμερα δυνατότητα αποπληρωμής των χρεών του, μικρότερη από… αυτή της Ελληνικής Δημοκρατίας προς τους ξένους δανειστές της, οπότε είναι εύλογο να ζητάσυνδυασμό γενναίων διευκολύνσεων (επιμηκύνσεις λήξεων, μειώσεις επιτοκίων, αλλά και κουρέματα κατά περίπτωση).

Ένα επιπλέον στοιχείο που εμπεριέχεται στη μελέτη και δυσχεραίνει περαιτέρω το έργο των τραπεζών για την αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων, είναι αυτό της αρνητικής πορείας των αποταμιεύσεων (βλέπε στοιχεία δεύτερου πίνακα). Δηλαδή το γεγονός ότι από το δεύτερο τρίμηνο του 2012 έως και το πρώτο τρίμηνο του 2016, η αποταμίευση των νοικοκυριών έχει περάσει σε αρνητικό έδαφος και μάλιστα δείχνει να έχει σταθεροποιηθεί σε έντονα αρνητικά ποσοστά (πχ -5,6% στο πρώτο τρίμηνο του 2016, -5,3% στο πρώτο τρίμηνο του 2015).

Με βάση μάλιστα τις εκτιμήσεις των αναλυτών, το διαθέσιμο εισόδημα των ελληνικών νοικοκυριών φαίνεται πως μειώθηκε μέσα στο 2016, πράγμα που πιθανόν να επαναληφθεί και το 2017 (λόγω των μεγάλων αυξήσεων σε φόρους και ασφαλιστικές εισφορές), ιδίως στην διαφαινόμενη περίπτωση που δεν θα επαληθευθεί στην πράξη ο επίσημος στόχος για ρυθμό ανάπτυξης +2,7%.

Η αρνητική μάλιστα αποταμίευση εξακολουθεί να κυμαίνεται σε υψηλά επίπεδα, παρά το γεγονός ότι τα ελληνικά νοικοκυριά έχουν περικόψει δραστικά το ύψος της κατανάλωσής τους. Ενδεικτικά, από το πρώτο τρίμηνο του 2010 έως και το πρώτο τρίμηνο του 2016, το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών μειώθηκε κατά 32,8% (στα 116,5 δις ευρώ), καθώς:

• Τα εισοδήματα από εξαρτημένη εργασία ψαλιδίστηκαν κατά 31,5% (από 86,8 στα 59,4 δισ. ευρώ).

• Το «λειτουργικό πλεόνασμα» περιορίστηκε κατά 29,1% (από 76,2 στα 54 δισ. ευρώ).

• Οι κοινωνικές παροχές (κυρίως συντάξεις) υποχώρησαν κατά 17,2% (από 43,5 σε 36,1 δισ. ευρώ).

• Το καθαρό εισόδημα περιουσίας μειώθηκε κατά 45,6% (από τα 9,5 στα 3,5 δισ. ευρώ).

Αξιοσημείωτο επίσης είναι το γεγονός ότι από το δεύτερο τρίμηνο του 2014 και μετά, ο δείκτης των υποχρεώσεων των νοικοκυριών προς το διαθέσιμο εισόδημά τους έχει ξεκινήσει να μειώνεται, διαμορφούμενος από το 109,8% στο 101,8%. Με άλλα λόγια, οι υποχρεώσεις των νοικοκυριών (αριθμητής δείκτη) μειώθηκαν περισσότερο από το διαθέσιμο εισόδημα (παρανομαστής δείκτη).

Η εξέλιξη αυτή οφείλεται αφενός στην απροθυμία των τραπεζών να χορηγήσουν νέα δάνεια, αφ’ ετέρου στη κίνηση πολλών νοικοκυριών να περιορίσουν (ή και να μηδενίσουν) τον δανεισμό τους, προκειμένου να μειώσουν τον κίνδυνό τους σε περίοδο κρίσης. Ωστόσο, είναι προφανές, ότι αποπληρώθηκαν κατά κύριο λόγο οι οφειλές των οικονομικά ισχυρότερων νοικοκυριών (αυτών που είχαν τη δυνατότητα να το πράξουν), με αποτέλεσμα να επιδεινωθεί η μέση ποιότητα του δανειακού χαρτοφυλακίου των τραπεζών.

Χρέη vs περιουσία
Ενδιαφέρον τέλος, είναι το στοιχείο της έρευνας για τη μέση σχέση των υποχρεώσεων των νοικοκυριών προς την χρηματοοικονομική τους περιουσία (καταθέσεις, μετρητά, αμοιβαία κεφάλαια, μετοχές, ασφαλιστικά προϊόντα, χρεόγραφα), καθώς κατά το πρώτο τρίμηνο του 2016 το χρέος ως ποσοστό του ενεργητικού των νοικοκυριών διαμορφωνόταν στο 46,6%. Αν μάλιστα, στο ενεργητικό των νοικοκυριών προστεθεί και η ακίνητη περιουσία τους, τότε ο προαναφερόμενος δείκτης μειώνεται κατά πολύ.

Ωστόσο, κύκλοι της αγοράς επισημαίνουν πως στις περισσότερες των περιπτώσεων:

• Οι έχοντες τα μεγάλα ποσά σε χρηματοοικονομικές επενδύσεις είναι αυτοί που δεν έχουν οφειλές προς τις τράπεζες.

• Μέρος των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων, δεν είναι καθόλου εύκολο να ρευστοποιηθεί λόγω της οικονομικής κρίσης (χαμηλή εμπορευσιμότητα, ή ανυπαρξία αγοραστικού ενδιαφέροντος) και φυσικά ακόμη μεγαλύτερες είναι οι δυσκολίες στην εκποίηση ακινήτων (ιδιαίτερα της πρώτης κατοικίας για κοινωνικούς λόγους).


Του κ.Στ.Κοτζαμάνη

http://greece-salonika.blogspot.com/2017/01/blog-post_155.html