Η ΜΙΚΡΗ ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ «ΞΥΠΝΑ» ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΑ ΣΥΜΒΟΛΑ ΣΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ

Γράφει ο Νίκος Χειλαδάκης
Η ιστορική μονή των Αγίων Σεργίου και Βάκχου, που σήμερα λειτουργεί σαν μουσουλμανικό τέμενος με την συμβολική ονομασία, Küçük Ayasofya, δηλαδή «μικρή Αγία Σοφία», προκαλεί το έντονο ενδιαφέρων των Τούρκων που διακρίνουν, με πραγματικά περίεργο τρόπο στο τζαμί αυτό την μεγάλη βυζαντινή κληρονομιά της Κωνσταντινούπολης! Μάλιστα είναι χαρακτηριστικό ότι οι Τούρκοι αναφερόμενοι σε αυτό το τζαμί, λένε πως μπορεί να είναι η μικρή Αγία Σοφία, αλλά η βυζαντινή «ζωή» της είναι μεγαλύτερη και από την μεγάλη Αγία Σοφία που δεσπόζει στο κέντρο της παλιάς Κωνσταντινούπολης.
Η ιστορία αναφέρει ότι η μονή βρίσκονταν πίσω από στον ιππόδρομο και ότι εδώ κοντά κατοικούσε ο Ιουστινιανός πριν βασιλέψει. Μάλιστα διασώζονται μερικές αψίδες του σπιτιού του που ήταν χτισμένες στα παραλιακά τείχη. Πριν το 1268 τα τείχη των Βυζαντινών ανακτόρων ήταν κοντύτερα στην μονή, κατερχόμενα από τον ιππόδρομο και έφταναν μέχρι την οικία του Ιουστινιανού. Στην παραλία σώζεται μια μικρή πύλη που ήταν η παλιά πύλη της μονής, από τον ναό προς την θάλασσα. Η μονή είναι κτίσμα του Ιουστινιανού. Ο ναός αυτός μνημονεύεται στο βίο του Αγίου Θεοφάνη, κλεισμένου «εν τη μονή Ορμίσδου, Σεργίου και Βάκχου, τη παρακείμενη τω παλατίω». Στην μονή αυτή χρημάτισε ηγούμενος ο εικονομάχος πατριάρχης Ιγνάτιος επί της βασιλείας του Μιχαήλ, γιου του Θεόφιλου, τον οποίο ο Κεδρηνός καλεί «δράκοντα εν εκκλησία φωλεύσαντα». Ηγούμενος της μονής αυτής ήταν και ο Μεθόδιος, ο πατριαρχεύσας επί της αναστηλώσεως των εικόνων. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του Δουκάγγιου, φαίνεται ότι στην εκκλησία αυτή λειτούργησαν οι πρεσβευτές του Πάπα. Ο Πάπας Βιγίλιος, ερχόμενος στην Κωνσταντινούπολη και φοβούμενος την οργή του Ιουστινιανού, διότι αφόρισε τον πατριάρχη Μηνά, κατέφυγε εν είδη ασύλου στην μονή αυτή. Η μονή όμως δεν είχε παραχωρηθεί ποτέ στους Λατίνους, απλά τους επέτρεψαν ξκάποια λειτουργία. Στον ναό αυτό εκκλησιάζονταν ο βασιλέας μετά πομπής την τρίτη ημέρα της Διακαινησίμου.
Ο ναός σύμφωνα με τους Τούρκους, το 1505 μετατράπηκε σε τέμενος από κάποιον Αγά ονόματι Χουσεΐν, τον οποίον αποκεφάλισε ο Σουλτάνος Βαγιαζίτ Β΄, γιος του Μωάμεθ του Πορθητή. Παρ’ όλα αυτά το τέμενος στην αρχή είχε ονομαστεί τέμενος Χουσεΐν αγά και μάλιστα στο προαύλιο είχε κτιστεί ένας τουρμπές, δηλαδή το μνημείο του αγά ενώ στο βόρειο τμήμα κτίστηκε ένα τούρκικο χαμάμ, το οποίο σύμφωνα με τους Τούρκους κτίστηκε στο ίδιο μέρος όπου υπήρχαν βυζαντινά λουτρά. Τον 18ο αιώνα ο Sadrazam Mustafa Paşa ανακαίνισε το τζαμί, ενώ μετά τους βαλκανικούς πολέμους εδώ βρήκαν καταφύγιο πολλοί μουσουλμάνοι πρόσφυγες.

Σήμερα είναι εντυπωσιακό πως οι Τούρκοι αναφέρουν πως σε αυτό το τζαμί που φέρει το συμβολικό όνομα, «Μικρά Αγία Σοφία», ο ήλιος χαρακτηριστικά «λάμπει» περισσότερο από κάθε άλλο μέρος της Πόλης. Μάλιστα ανέσυραν και αναστύλωσαν μια ελληνική επιγραφή στην είσοδο του προαυλίου που δείχνει και την ελληνορθόδοξη ταυτότητα του ιστορικού ναού. Ένας συμβολισμός με πολύ μεγάλη σημασία και σίγουρα άλλο ένα σημείο της επανεμφάνισης των ελληνορθόδοξων συμβόλων στην σύγχρονη Τουρκία.

ΝΙΚΟΣ ΧΕΙΛΑΔΑΚΗΣ
Δημοσιογράφος-Συγγραφέας-Τουρκολόγος

http://nikosxeiladakis.gr