Αμφίπολη: η αρχαιολογία ως προπαγάνδα και ως βιομηχανία

type='html'>

Φωτογραφία-κείμενο: Άγγελος Καλοδούκας

Η πολιτική εκμετάλλευση της ανασκαφής στην Αμφίπολη από τη δικομματική μνημονιακή κυβέρνηση δεν θα έπρεπε να εκπλήσσει κανένα. Μια κυβέρνηση που ως έργο έχει να παρουσιάσει μόνο κοινωνικά ερείπια, προφανώς θα εκμεταλλευόταν και το παραμικρό για να αποσπάσει, έστω και για λίγο, την προσοχή...

από τα πεπραγμένα της.

Ωστόσο, περισσότερο και από αυτό, πάντοτε η αρχαιολογική έρευνα, σε όλο τον κόσμο, ήταν (και είναι) αντικείμενο πολιτικής και ιδεολογικής εκμετάλλευσης. Και, φυσικά παράλληλα, υπάρχει και η τουριστική βιομηχανία.

Για την ακρίβεια, θα έλεγα ότι:

Αρχαιολογική έρευνα-εθνικά ιδεολογήματα-πολιτική εκμετάλλευση-τουριστική βιομηχανία, είναι τόσο αξεδιάλυτα δεμένα μεταξύ τους που είναι απλά αιθεροβάμων όποιος νομίζει ότι μπορεί να τα ξεμπλέξει.

Θα αναφερθώ σε ορισμένα μόνο παραδείγματα.

Ο Ερρίκος Σλήμαν είναι ίσως ο πλέον γνωστός «αρχαιολόγος» στο ελληνικό κοινό, τουλάχιστον. Υποτίθεται ότι ανακάλυψε την ομηρική Τροία και πραγματοποίησε την αρχική ανασκαφή των Μυκηνών.

Μόνο που η «Τροία» που ανακάλυψε ο Σλήμαν χρονολογείται μία χιλιετία πριν από την ομηρική εποχή ενώ έκτοτε έχουν ανακαλυφθεί άλλες εννέα «Τροίες» (ζωή να ΄χουν…) η μια πάνω στα ερείπια της άλλης. Κατά πάσα βεβαιότητα, καμιά δεν αντιστοιχεί στην ομηρική Τροία.

Οι ανασκαφικές μέθοδοι του Σλήμαν ήσαν απολύτως χονδροειδείς. Έκανε ταχύτατες ανασκαφές και η έφεσή του ήταν να καταστρέφει οτιδήποτε συναντούσε (αρχαιοελληνικό ή ρωμαϊκό) προκειμένου να φτάσει γρήγορα σε ότι νόμιζε ότι θα έφτανε.

Η έπαρσή του (ως προσωπικότητα) ήταν τέτοια, που στις Μυκήνες θεώρησε πως είχε βρει τις σωρούς του Αγαμέμνονα, της Κασσάνδρας, της Κλυταιμνήστρας και του Αίγισθου!

Να φανταστείτε… ότι όταν τα ισχυριζόταν αυτά δεν έκανε χιούμορ!

Αλλά τι αξία έχει αν οι ανακαλύψεις του Σλήμαν ήταν «επιστημονικά ορθές» μπροστά στη σημασία τους στην «εθνική αφήγηση», την πολιτική εκμετάλλευση και αργότερα την τουριστική βιομηχανία (Ελλάδας και Τουρκίας παρεμπιπτόντως…);

Αλλά για να μην θεωρηθώ «ανθέλληνας» θα σας πω και μερικά από την παγκόσμια εμπειρία.

Το Stonehenge είναι ένα προϊστορικό μνημείο στην Αγγλία, καμάρι του Αγγλικού πατριωτισμού και (πολύ περισσότερο!) καμάρι της τουριστικής βιομηχανίας της χώρας με εκατομμύρια επισκέπτες. Η αρχική κατασκευή πρέπει να έγινε κάπου μεταξύ 3000-2000 π.Χ.. Ωστόσο αυτό που βλέπουν σήμερα οι επισκέπτες είναι μια ανακατασκευή, στο μεγαλύτερο του μέρος, που πραγματοποιήθηκε σταδιακά στο πέρασμα του 20ου αιώνα. Η πρώτη (και πλέον αμφισβητούμενη ως προς τις μεθόδους) ανακατασκευή πραγματοποιήθηκε το 1901 και μετά το 1919,το 1920, το 1959 και το 1964. Ο Christopher Chippindale, επιμελητής στο Μουσείο Αρχαιολογίας και Ανθρωπολογίας του Cambridge, συγγραφέας του “Stonehenge Complete” γράφει: «Σχεδόν όλες οι πέτρες έχουν μετακινηθεί με κάποιο τρόπο και πλέον ορθώνονται πάνω σε σκυρόδεμα».

Θα μου πείτε: «Και αν η ανακατασκευή έγινε με επιστημονικές μεθόδους;». Σωστά… αλλά θα πρέπει να λέγεται ρητά. Και με την υποσημείωση, ότι πρόκειται για επιστημονική υπόθεση. Αλλά αυτό δεν θα άρεσε στην τουριστική (και εθνική) βιομηχανία…

Αλλά στη χώρα που γίνονται κυριολεκτικά «αρχαιολογικά θαύματα» είναι το Ισραήλ. Στη χώρα αυτή αρχαιολογία και «εθνική αφήγηση» αποτελούν σιαμαία αδελφάκια. Στο Ισραήλ οι αρχαιολόγοι πρέπει να «αποδείξουν» ως αληθείς όλους του βιβλικούς μύθους. Από τη «δαβιδική αυτοκρατορία» ως τον Σολομώντα. Κανένα αρχαιολογικό εύρημα δεν έχει επιβεβαιώσει αυτούς τους μύθους. Η ύπαρξη του Δαυίδ ή του Σολομώντα δεν έχει αποδειχθεί μέχρι σήμερα από κανένα πραγματικό εύρημα. Ωστόσο…

…και τι έγινε; Αρχαιολόγοι σε διατεταγμένη υπηρεσία, βαφτίζουν ασήμαντα ερείπια ως «κάστρα» και «παλάτια».

Για ποιο λόγο;

Στο σύγχρονο Ισραήλ η αρχαιολογία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην επιβεβαίωση των υποτιθέμενων δεσμών μεταξύ ενός πληθυσμού που εισήλθε στη χώρα σχετικά πρόσφατα και του αρχαίου παρελθόντος για να νομιμοποιεί τα δικαιώματα αυτού του πληθυσμού στην κατοχή παλαιστινιακής γης.

Με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο ο Μεναχέμ Μπέγκιν (σιωνιστής ηγέτης και πρωθυπουργός του Ισραήλ μεταξύ 1977-1983) έθεσε τους στόχους της ισραηλινής αρχαιολογίας:

«Εάν αυτή είναι η Παλαιστίνη και όχι η Γη του Ισραήλ, τότε είσαστε κατακτητές και όχι καλλιεργητές της γης. Είσαστε εισβολείς. Εάν αυτή είναι η Παλαιστίνη, τότε ανήκει σε έναν λαό που έζησε εδώ πριν έλθετε εσείς».

Μετά από αυτά, νομίζω ότι η γκροτέσκο εκμετάλλευση της αρχαιολογίας από τον Σαμαρά μπορεί να προκαλεί εκνευρισμό ή θυμηδία (διαλέγετε και παίρνετε!) αλλά πρωτότυπη δεν την λες…

Από left

View the Original article