Έχασα τον Εαυτό μου Λόγω Έλλειψης Αγάπης - 1ο Μέρος

Για να αναπτυχθώ ως άνθρωπος και να πραγματώσω πλήρως το δυναμικό μου, χρειάζομαι να με αγαπήσουν άνευ όρων για όλα όσα είμαι, σκέφτομαι και αισθάνομαι την κάθε στιγμή.

Με άλλα λόγια, χρειάζομαι να με αποδεχτούν, να με φροντίσουν και να με σεβαστούν. Χρειάζομαι να νιώσω ότι έχω αξία, ότι μετράω και ότι με παίρνουν στα σοβαρά.
Κι ακόμα χρειάζομαι ασφάλεια – να μπορώ να θυμώνω όταν με πληγώνουν ή να φοβάμαι όταν νιώθω απειλή, χωρίς να κινδυνεύω να τιμωρηθώ γι’ αυτό.

Αν έχω την ατυχία να με αγαπήσουν υπό όρους, αν στερηθώ δηλαδή τα αναγκαία για την ανάπτυξή μου, θα επιβιώσω μεν, αλλά θυσιάζοντας τις εμπειρίες, τους τρόπους ύπαρξης και τα κομμάτια του εαυτού μου που δεν προβλέπονται στους σχετικούς όρους (των γονιών* μου).

Αν έχω, δε, την ακόμα μεγαλύτερη ατυχία να
με «αγαπήσουν» ΥΠΟ ΣΚΛΗΡΟΥΣ ΟΡΟΥΣ, και πάλι θα επιβιώσω (μάλλον…), αλλά αναπτύσσοντας επιπλέον έναν "διαταραγμένο" τρόπο να υπάρχω.  

Το τίμημα που θα πληρώσω προκειμένου να λάβω την «αγάπη» που τόσο χρειάζομαι, είναι τεράστιο: θα προσαρμόσω τον εαυτό μου στην ιδέα που οι άλλοι έχουν για μένα, θα οχυρωθώ πίσω από ισχυρές άμυνες προκειμένου να τα βγάλω πέρα με τη ζωή, και μάταια θα αναζητώ την αγάπη που ποτέ δεν γνώρισα σε σχέσεις που δεν πρόκειται ποτέ να μου τη δώσουν.

  

* Στο εξής, όπου αναφέρεται η λέξη «γονείς» εννοούνται οι άνθρωποι που φροντίζουν τα παιδιά, όποιοι κι αν είναι αυτοί, σε όποιο φύλο κι αν ανήκουν.

  

ΑΠΟΔΕΧΟΜΑΙ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΟΡΟΥΣ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΟΥ ΝΑ ΕΠΙΒΙΩΣΩ

Λόγω θέσης και λόγω ισχύος, οι γονείς κατασκευάζουν την πραγματικότητα του παιδιού τους και, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, του την επιβάλλουν. Το παιδί, όντας ο αδύναμος κρίκος της ιστορίας ως απόλυτα εξαρτημένο, ασπάζεται τον κόσμο του γονιού και δείχνει απεριόριστη εμπιστοσύνη – δεν έχει άλλη επιλογή άλλωστε, ο κόσμος εντός του οποίου βρέθηκε είναι ο μόνος διαθέσιμος κόσμος. Επιπλέον, το παιδί περιμένει (και ελπίζει και εύχεται…) ο γονιός του να κάνει αυτό που πρέπει: να νοιαστεί για εκείνο και να το προστατέψει.

Αν τα πράγματα πάνε κατ’ ευχήν, η πραγματικότητα των γονιών παρέχει όλα τα απαραίτητα μέσα και τις προδιαγραφές για την βέλτιστη ανάπτυξη του παιδιού: συνέπεια, σταθερότητα, αποδοχή και διαθεσιμότητα εκ μέρους των γονιών. Δεν σημαίνει, φυσικά, ότι δεν υπάρχουν κανόνες. Ούτε σημαίνει ότι όλες μα όλες οι συμπεριφορές γίνονται άκριτα αποδεκτές. Άνευ όρων αποδοχή και αγάπη δεν σημαίνει ασυδοσία. Σημαίνει ότι ο γονιός αποδέχεται πλήρως το παιδί του ως έναν εν εξελίξει οργανισμό και ένα εν δυνάμει πρόσωπο.

Αυτά σε ό,τι αφορά τα ευνοημένα από την τύχη παιδιά. Για κάποια άλλα παιδιά, επειδή, ως γνωστόν, ο κόσμος δεν είναι δίκαιος, τα πράγματα παίρνουν τον κακό τον δρόμο. 

 

Αντί να βρεθούν σε μια «ιδανική» συνθήκη σαν αυτή που μόλις περιγράψαμε, πολλά παιδιά ανοίγουν τα μάτια τους για πρώτη φορά μέσα σε ένα περιβάλλον ανθυγιεινό και αποστερητικό από το οποίο δεν έχουν καμία ελπίδα διαφυγής. Έρχονται αντιμέτωπα με μία πραγματικότητα χαοτική και παράλογη από την οποία αδυνατούν να βγάλουν νόημα. Σε τέτοιο βαθμό επικίνδυνη που, χωρίς υπερβολή, προσιδιάζει σε εμπόλεμη ζώνη όπου όλοι περπατούν στις μύτες των ποδιών: κρίσεις και εκρήξεις ξεσπούν με το παραμικρό, όρια παραβιάζονται, τα πάντα παρακολουθούνται και ελέγχονται, ενώ δεν επιτρέπεται καμία ελεύθερη επικοινωνία και καμία αυθόρμητη συναισθηματική έκφραση. Πρόκειται για ένα δυσλειτουργικό, ερμητικά κλειστό οικογενειακό σύστημα που κρύβει επιμελώς τα νοσηρά μυστικά του από τον εξωτερικό (υποτιθέμενα απειλητικό) κόσμο.

Μα ποιοι γονείς ζουν μέσα σε τέτοιες πραγματικότητες;

Γονείς που κάνουν κακή χρήση ή κατάχρηση της εξουσίας τους. Που χρησιμοποιούν όλα τα μέσα (χειρισμό, βία, διπλά μηνύματα, απόσυρση της προσοχής και επικοινωνίας και άλλα) προκειμένου να εκπαιδεύσουν το παιδί να συμμορφώνεται και να συμφωνεί στα πάντα μαζί τους. Όσα σκέφτεται ή αισθάνεται εκείνο δεν έχουν καμία σημασία γι’ αυτούς. Μόνο οι δικές τους ανάγκες έχουν σημασία. Η μοναδική αποστολή του παιδιού είναι να ανα-πληρώσει όσα εκείνοι δεν μπόρεσαν ποτέ να είναι ή δεν αφέθηκαν ποτέ να αισθανθούν.   

Είναι γονείς που είναι ακόμα παιδιά αλλά σε σώμα ενηλίκων – όμως, προσοχή, δεν έχουν τίποτα χαριτωμένο. Γίνονται γονείς απροετοίμαστοι, χωρίς να έχουν καλύψει τις δικές τους ανάγκες και χωρίς να έχουν "θεραπεύσει" τα δικά τους τυφλά σημεία και τραύματα. Δεν γνωρίζουν ποιοι είναι, δεν αναλαμβάνουν ευθύνες και δεν παραδέχονται τα λάθη τους. Είναι απρόβλεπτοι και ευμετάβλητοι σαν παιδιά. Είναι απαιτητικοί, ευέξαπτοι και με συνεχή ξεσπάσματα οργής σαν πληγωμένα παιδιά. Είναι τραυματισμένοι γι' αυτό τραυματίζουν. Είναι κατεστραμμένοι γι' αυτό καταστρέφουν.

Αυτοί οι γόνεις έρχονται σε δύσκολη θέση με τις εκδηλώσεις τρυφερότητας. Δεν τους βγαίνουν φυσικά τα χάδια και οι αγκαλιές. Μπορεί να αγκαλιάζουν το παιδί τους την μία στιγμή και την αμέσως επόμενη να το διώχνουν μακριά. Κατά βάση είναι ψυχροί, χωρίς να μπορούν να νιώσουν γνήσιο ενδιαφέρον και ενσυναίσθηση για το παιδί. Ενώ μπορεί να δείχνουν ότι το αγαπούν και το νοιάζονται, δεν διστάζουν να το ταπεινώσουν με σκληρά λόγια, να το περιφρονήσουν ή να το παραγκωνίσουν αν αισθανθούν ότι δεν γίνεται το δικό τους ή αν νιώσουν ότι με κάποιο τρόπο απειλούνται.

Χωρίς ιδιαίτερες αναστολές, τέτοιου τύπου γονείς εκμεταλλεύονται και χρησιμοποιούν προς όφελός τους το παιδί, θεωρώντας ότι είναι στην απόλυτη κυριότητα και διαθεσιμότητά τους. Οτιδήποτε έχει ανάγκη ο στερημένος γονιός μπορεί να επιχειρήσει να το πάρει, με το καλό ή με το άγριο, από το παιδί του: Θέλει ο γονιός έναν κόλακα που θα τον θαυμάζει απεριόριστα; Κάποιον που θα τον νοιάζεται απεριόριστα, θα τον προσέχει και θα τον φροντίζει; Ή μήπως θέλει κάποιον που θα τον ελέγχει πλήρως, ώστε ο ίδιος να νιώθει σημαντικός και δυνατός;

Ο πατέρας που έχει αποτύχει στις σχέσεις του με τις γυναίκες και τις θεωρεί παράλογες και απαιτητικές, θα μεγαλώσει την κόρη του έτσι ώστε να γίνει ένα απόλυτα παθητικό, ακίνδυνο πλάσμα, που θα τον σέβεται, θα τον φοβάται και δεν θα τον εγκαταλείψει ποτέ. Η μητέρα που έχει αντιμετωπίσει σκληρότητα, αδιαφορία και εγκατάλειψη από τους άντρες, θα μεγαλώσει το γιο της έτσι ώστε να είναι τρυφερός, πλήρως διαθέσιμος γα εκείνη και να την αγαπάει με όλο του το είναι.  

Όποια από τις ανάγκες του έχει μείνει ανικανοποίητη, ο γονιός μπορεί να την ικανοποιήσει μέσω του παιδιού του. Εκείνος είναι ο απόλυτος κυρίαρχος (ίσως για πρώτη φορά στη ζωή του…), εκείνος θέτει τους όρους και εκείνος μπορεί να μεγαλώσει το παιδί του με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνει έτσι ακριβώς όπως το θέλει.

Το μόνο που χρειάζεται να κάνει είναι, άμεσα ή έμμεσα, να απειλήσει το παιδί ότι θα αποσύρει την «αγάπη», την προσοχή και την φροντίδα του. Σαν να λέμε να το απειλήσει με τη ζωή του…

Υπό το κράτος αυτής της απειλής το παιδί θα μάθει να συμπεριφέρεται με τους τρόπους που θέλει ο γονιός. Θα μάθει ποια συμπεριφορά είναι «σωστή» και ποια είναι «λάθος», ποιες σκέψεις είναι επιτρεπτές και ποιες απαράδεκτες, ποια συναισθήματα είναι «καλά» και ποια «κακά». Θα μάθει να μην κλαίει, να μην θυμώνει και να μην φοβάται αν ο γονιός ενοχλείται, ξεβολεύεται ή δεν αντέχει αυτές τις συμπεριφορές.

Το «τέλειο» παιδί – κλώνος που προκύπτει μέσα από αυτή τη διαδικασία προσφέρει ασφάλεια και επιβεβαίωση στους γονείς, και επικυρώνει το αλάθητο του σκεπτικού τους και του τρόπου τους να υπάρχουν.

Ασχέτως αν οι γονείς καταφέρουν να «αγαπήσουν» αυτή την απομίμησή τους, το βέβαιο είναι ότι ποτέ δεν καταφέρνουν να αγαπήσουν το πραγματικό τους παιδί. Όχι απλά δεν μπορούν να του προσφέρουν αποδοχή, ενσυναίσθηση και αυθεντικότητα, αλλά τις περισσότερες φορές δεν το βλέπουν και δεν το αναγνωρίζουν καν. Δεν ξέρουν τι να το κάνουν αυτό το παιδί που σκέφτεται, αισθάνεται και εκφράζεται με τρόπους που δεν εγκρίνουν ή δεν καταλαβαίνουν.

Όμως, ούτε το παιδί ξέρει τι να κάνει με αυτούς τους γονείς που του έτυχαν. Δεν έχει τρόπο να καταλάβει τι συμβαίνει, δεν έχει μέτρο σύγκρισης, ούτε περιθώρια αντίδρασης. Ακόμα και να καταλάβαινε ότι αυτά που βιώνει δεν είναι «φυσιολογικά», δεν θα μπορούσε να βάλει δυο ρούχα σε μια βαλίτσα και να εγκαταλείψει το σπίτι… Εκ των πραγμάτων είναι στο έλεος των θεών (γονιών) του. Από  τις διαθέσεις τους, στην κυριολεξία, εξαρτάται η επιβίωσή του.  

Αυτό που το παιδί μαθαίνει σταδιακά, μέσα από δοκιμή και λάθος, είναι ότι αν καταφέρει να ελέγξει τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τις συμπεριφορές του υπάρχει ίσως περίπτωση να επιζήσει. Έχει βιώσει στο πετσί του την αποδοκιμασία, την κριτική και την υποτίμηση που προκαλεί η έκφραση των συναισθημάτων του, γι’ αυτό αποφασίζει, για το καλό του, να πνίξει μέσα του όσα αισθάνεται (βλέπε δεύτερο μέρος για περισσότερα).

Τα δέχεται όλα εν λευκώ λοιπόν. Κάπου μέσα του μπορεί να παραμένει κάποια πίκρα ή κάποιος θυμός αλλά προτιμά να μην το σκέφτεται. Μαθαίνει να «ξεχνάει» για να μπορέσει να πάει παρακάτω. Αποδέχεται όλους τους όρους προκειμένου να επιβιώσει. «Νεκρώνει» μέσα του προκειμένου να ζήσει.

Καλώς ή κακώς, αυτό ήταν το λαχείο του. Και, δυστυχώς, δεν είναι χωρίς συνέπειες… (ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ…)


© Βιβή Φατούρου

Πηγή

View the Original article